زیر سقفی از آهن و فقر

به گزارش دَبی بلاگ، دکتر حمید حیدرپناه*؛ گاهی وقت ها که دیر به محل کار می رسم خودرویی می بینم که اندازه دو ماشین جاپارک دارد و مهربانانه به من جا می دهد.

اوایل فکر می کردم بصورت اتفاقی آنجاست، اما تقریبا بیشتر روز ها او را می بینم، با شیشه های پوشیده که یا خواب است یا گاه بیدار و در حال تکاندن پتو یا تمیز کردن ماشین؟!

حال مطمئن شده ام که این فرد مهربان، یک ماشین خواب است. ماشین خوابی پدیده ای نسبتا جدید است که تا به امروز آن طور که باید مورد توجه قرار نگرفته است.

شاید بسیاری از ما تا به امروز سوار خودرو های پلاک شهرستان با راننده های ژولیده که فلاکس چای و ظرف غذایی کنار دستشان هست روبرو شده ایم که عمدتا از این دست هستند که به ندرت فرصت استحمام و رعایت بهداشت فردی را دارند؛ خسته از ساعت ها کار و مسافرکشی در خیابان های پرترافیک و کلافه از نداشتن یک خواب مناسب و راحت در شب ها که عمدتا توام با گرما و سرما، سروصدا و نداشتن امکانات بهداشتی است!

عمده این افراد شهرستانی هایی هستند که به امید کار و درآمد بیشتر از راه مسافرکشی، فعالیت در تاکسی های اینترنتی یا سایر مشاغل به تهران مهاجرت کرده و با توجه به هزینه های بالای مسکن، توان اجاره منزل را ندارند و گاه به صورت فردی و عمدتا بصورت گروهی، تابستان را داخل پارک ها و زمستان را داخل ماشین به عنوان خوابگاه سر می کنند؛ گاز پیک نیک، ظرف و پتو داخل صندوق دارند و عمدتا غذا های ساده، ارزان و آماده مصرف می کنند.

البته برخی از آن ها ساکنان تهران و افراد بدون خانه، معتادان، مردان طلاق گرفته یا طرد شده از خانواده هم هستند که مجبورند داخل ماشین زندگی کنند که از نگاه جامعه شناسی در دسته بندی زیست غیررسمی در برابر زیست رسمی تعریف می شوند.

زیست غیررسمی مانند کارتن خوابی، گورخوابی، پشت بام نشینی، چادرخوابی و اخیرا هم پدیده اتوبوس خوابی است که بسیاری از افراد بی خانمان شب ها را داخل اتوبوس های شهری که تا صبح در حال حرکت و جابجایی مسافر هستند سر می کنند!

برخی هم روز ها را در مغازه، ساندویچی و کارگاه ها کار می کنند و شب ها در همان جا می خوابند که البته شرایط و سرپناه مناسب تری دارند.

این اتفاق حاصل نبود شغل و صنعت مناسب در شهرستان ها، افزایش مهاجرت به موازات مسائل اقتصادی، فقر و بیکاری و افزایش قیمت مسکن و اجاره بهاست.

عمدتا همه این افراد را نمی توان در دسته افراد پرخطر برای جامعه دانست، اما گاهی دوری از خانواده و عدم تامین نیاز های جنسی و عاطفی می تواند آن ها را در معرض انحراف قرار دهد.

در واقع یک بخش ممکن است شامل آسیب هایی مانند سدمعبر، نزاع و شکل گیری خلاف های فردی و دسته جمعی شود و یک بخش آسیب های روحی و روانی برای این افراد باشد.

ضمن اینکه بسیاری از این افراد قربانی دزدان و زورگیران هم می شوند و تلاش می کنند در نقاط امن یا بصورت گروهی مستقر شوند.

امیدواریم این افراد و پدیده ماشین خوابی که نه تنها خاص شهر تهران بلکه در سایر شهر ها هم رواج یافته، مورد توجه جدی متولیان فرهنگی و اجتماعی قرار گیرند و نهاد های مرتبط، شرکت های تاکسی اینترنتی که در آن ها مشغولند و خصوصا شهرداری برای ساماندهی و اختصاص اماکنی برای خواب و استراحت آن ها اقدام کند که از آسیب های مختلف اجتماعی و فردی آن ها جلوگیری شود.

*جامعه شناس